گویش بهبهانی در معرض نابودی

در اسفند 87 سازمان یونسکو اعلام کرد از شش هزار زبان ، گویش و لهجه ی زنده ی جهان بیش از دو هزار زبان در حال انقراض است و این سوای آن چند هزار زبانی است که از میان رفته اند و دیگر گویش - وری ندارند.

با شیوع پدیده ناپسند مدگراییِ فرهنگی در میان شهرهای ایران و کوتاهی های انجام گرفته پیرامون حفظ اصالت های فرهنگی ـ ملی ، دانشمندان و زبان شناسانِ آگاه و دلسوز ، گویش های لری ، بختیاری ، دزفولی و به خصوص بهبهانی را در معرض خطر انقراض ارزیابی کرده اند.

در این میان گویش بهبهانی از همه مظلوم تر است . گویش بهبهانی از منشعبات اصلی زبان پارسی میانه است و نزدیکی آن به پارسی میانه ، زبان دوران ساز و افتخار آمیز ایرانیان ، حتّا از فارسیِ معیار امروزی به قرائن علمی بسیار بیشتر است .

گویش بهبهانی به علت دستور و گرامر مخصوص در افعال و شناسه ها و انتظام دقیق و مشکل جمله سازی ، یادگیری بسیار مشکلی دارد . گویش لری ، بختیاری ، دزفولی و ... را بسیار سریع تر و در چند ماه می توان فرا گرفت ولی بهبهانی را هرگز ، چرا که باید یک عمر با زیر و بم آن خو گرفت تا بتوان بدین گویش سخن گفت . فهمیدن آن آسان تر است ، آنچه مهم است سخن گفتن بدین گویش است .

با زبان فارسی و گویش مادری مان چه کرده ایم ؟

قدرت مانایی هر زبانی از گویش ها و لهجه های محلی است . ایران سرزمین گویش های محلی است . و بقای هر کدام از آنها ضامن بقای ارزش و اعتبار زبان پارسی است .

در سالیان پس از انقلاب و بخصوص پس از پایان جنگ شاهد ظهور نسلی بودیم که خواهان ارتقای فرهنگ و طبقه اجتماعی خود بوده اند . گرایش بسیار شدید به تحصیلات بالا و مدرک گرایی ( و نه لزوما کسب دانش و فرهنگ ) ثروت اندوزی بی سابقه شهروندان ( عدم اطمینان به آینده فرزندان) و افزایش تبادلات اقتصادی ، فرهنگی با دیگر شهرها، تحصیل کردگان این دیار و حتا شهرهای دیگر را به این اشتباه تاریخی انداخت که تنها فارسی حرف زدن فرزندان باعث بالا رفتن فرهنگ و طبقه اجتماعی آنان خواهد شد .

بسیاری لهجه داشتن را بهانه کردند و چاره را در آن دیدند که فرزندانشان یک کلمه بهبهانی نشنود ( و گویش های دیگر ... ) بسیاری نشانه ی ضریب هوشی را فارسی و در مواردی انگلیسی حرف زدن دانستند ( و نه لزوما دانستن چند زبان ! ) و بسیاری دیگر با کلاسی را بهانه کردند ....و این شد که همه  در پای لهجه تهرانی گویش های ناب خود را قربانی کردند.

متاسفانه حاصل کار این شده است که همه ما در کلاس زبان پارسی مردود شدیم ... و این زبان پارسی است که از مرگ فرزندان کوچک و بزرگ خود ( گویش ها ، لهجه ها ) زار می زند و کسی نمی شنود ....

فاجعه این است !

قریب به هفتاد درصد کودکان ، نوجوانان و جوانان ما ( بخصوص دختران ) گویش بهبهانی را فقط می فهمند و قادر به حرف زدن با زبان مادری خود نیستند.

جالب اینجاست فرزندان ما با وجود دشمنی کامل ما با گویش بهبهانی و اصرار ما به فارسی حرف زدن با آنها کما کان به بی کلاس ترین شکل ممکن فارسی حرف می زنند تا بی کلاس نباشند! علت آن هم این است که بهبهانی فکر می کنند و مثلا فارسی حرف می زنند و نتیجه آن پیدایش نوعی فارسی حرف زدن در میان فرزندان ماست  معروف به « فارسی ِ سگونی » !!

خطر اصلی نه این نسل که نسل ده سال آینده را تهدید جدی می کند . زمانی که این جوانان و کودکان ازدواج کنند... آن زمان فرزندانی خواهند آمد که این گویش را حتا دیگر نمی توانند بفهمند و این یعنی مرگ یکی دیگر از انشعابات اصیل زبان پارسی....

این نوشته در صدد آن است که به خود و همشهریان بگوید . دوستان و عزیزان . تلویزیون ، سینما ، CD ، مدرسه ، مهد کودک ، پیش دبستانی ، کتاب ، نوار و خود ما حتا برای آموزش صحیح زبان فارسی به فرزندانمان کافی هستیم ، دلتان به حال زبان مادران و پدران تان بسوزد که در حال نابودی است . تنها یک دستگاه تلویزیون 14 اینچ سیاه و سفید به کودن ترین مغزها فارسی را یاد خواهد داد و تنها اندکی توجه به مخرج حروف ، لهجه فرزندان ما را اصلاح خواهد کرد چرا که برای لهجه نداشتن داریم یکی از گویش های ناب پارسی را نابود می کنیم. ما داریم برای اصلاح زیر ابرو ، طرف را سر می بریم ! چشم کور کردن به کنار....

اعتقاد ما براین است در مجامع  و مراسم اداری و رسمی به احترام و علاقه فارسی حرف بزنیم و در جامعه ، خانواده ، محافل خانوادگی و نظایر اینها با خود و فرزندان خود به گویش بهبهانی حرف بزنیم . و این به پاس زیان پارسی است که بهبهانی حرف می زنیم . بسیارند فرزندان این آب و خاک در خارج از ایران که با علاقه بهبهانی را به فرزندان خویش آموخته اند . فرزندانی که آلمانی بدند و بهبهانی ، انگلیسی بلدند و بهبهانی ، سوئدی بلدند و بهبهانی ، روسی بلدند و بهبهانی و ... اینجاست که سخن زبان شناسان ارج می یابد که برخلاف همشهریان با کلاس ما معتقدند دانستن زبان ها و لهجه های متفاوت یادگیری زبان های دیگر را ساده تر خواهد کرد گویشی که زیباترین شعرها را شاعرانش سروده اند و توانایی خلق واژه و ادبیات خاص خود را دارد زنده و پویاست چرا که شاعران حافظان زبانند زنده یادان مرتب و سید دیگر نیستند که بنویسند و غصه بخورند . آصفی دیگر نمی نویسد اما سلطانی هنوز می نویسد و زیبا می نویسد و هستند دیگر شاعران این دیار که زیباترین سروده ها را به این گویش هدیه داده اند . زبان شالوده حفظ فرهنگ و هویت است . اساسا فرهنگ در زبان تجلی می یابد و حفظ آن حفظ هویت جمعی و فردی است . پس بدانیم گویش ما هویت ماست.

و در پایان ، این مژده خوش که به سبب کم کاری های گذشته و برای پاس داشت زبان پر بهای فارسی جمعی از پزشکان ، مهندسان ، تحصیل کردگان و علاقه مندان فرهنگ ملی و مذهبی ایران قد دارند از اول فروردین امسال با فرزندان خود دیگر بهبهانی حرف بزنند ....

شما چه طور ؟