نقشهٔ پراکندگی اقوام ایرانی‌تبار

اقوام ایرانی‌تبار، گروه قومی هستند که از تبار اقوام ایرانی‌زبان باستان‌اند. اگر چه تعریف اقوام ایرانی‌تبار فراتر از مباحث ژنتیکی٫ زبانی و مکانی است و بیشتر فرهنگی است. این گروه قومی در سراسر فلات ایران٫ از هندوکش تا آناتولی مرکزی و از آسیای میانه تا دریای پارس) - منطقه‌ای که گاهی ایران‌زمین نامیده می‌شود٬ پراکنده شده‌اند.

زمانی اقوام ایرانی‌زبان را می‌شد در سرتاسر اوراسیا از بالکان تا غرب چین پیدا کرد.بخش عمدهٔ اقوام ایرانی‌زبان کنونی و اقوام ایرانی‌تبار با هم مشترک است ولی تفاوت‌هایی نیز وجود دارد.همانگونه که مشخص است اقوام ایرانی‌تبار محدود به مرزهای کنونی کشور ایران نیستند.

بسیاری از اقوام ایرانی‌تبار خود ریشه در شاخه‌ای از آریایی‌های هندواروپایی شناخته شده به ایرانی‌ها دارند.یافته‌های باستان شناسی در مکان‌هایی مانند:روسیه٫ آسیای میانه و خاورمیانه اطلاعات کمی را درباره این که این اقوام چگونه می‌زیسته‌اند ارائه کرده‌اند.

اقوام ایرانی نقش بسیار مهمی را در تاریخ بازی کرده‌اند. ماد‌ها یکی از نخستین کشورها و امپراتوری‌های چند ملیتی را تشکیل دادند و قبایل کوچ‌رو سکاها-سرمتی بر زمین‌های گسترده‌ای از روسیه و بالکان حکم فرما بوده‌اند و احتمالاً یک قبیله زنان جنگاور سرمتی الهام بخش اسطوره یونانی آمازون‌ها بوده‌اند.همچنین پژوهشگران معتقداند آیین‌های گوناگونی از مردمان ایرانی تبار مانند مزدیسنا و آیین مانی تاثیرات بسیار مهم فلسفی را بر مفاهیم یهودیت و مسیحیت داشته‌اند.

اقوام ایرانی باستان نیای مردمان بسیاری مانند: کردها، پشتون‌ها، لر‌ها، تاجیک‌ها، بلوچ‌ها و... هستند.

معنی و کاربرد

واژه ایرانی مشتق شده از ایران است که خود واژه ایران به معنی سرزمین آریایی‌ها است.خود واژه آریا در زبان نیاهندوایرانی به معانی بسیاری مانند: اصیل و شریف معنی شده‌است.